Pune 50km Ultra marathon..Where many dreams come true.

Negative frame of mind takes a toll on my training and to top, a week at Kerela with absolutely no exercise and plenty of eating did not better the situation. Yet, it would not be just to put the blame squarely on the trip. It improved the frame of mind and the outlook became more positive.
A friend requested for a blog .. frankly at this point, I am at loss of words. So let me start typing and a rabbit might come out of the hat all by itself and surprise me.
I had a target to run 50 km before I crossed the age of 50. I was able to do this today.
No! Not on a plain road, but in a Ultra terrain. Good part is that I can walk around on my feet without much pain.
3 days before the race Dr Sandesh Doshi gave me a call. He asked me about my strategy for the upcoming ultra.
Strategy? I had almost made up my mind to not run this ultra. Further.. I never have any strategies for any race because I try to last with whatever I have. I have not reached that stage to plan and execute. Body doesn't listen if brain commands and vice versa. At this stage in life..I do not like to plan too much. Every plan can be debated and the outcome may not be what you like even if you gave it the best. So, I would rather be a surf boarder that rides the wave, as the ocean and the wind casts. This is the only agility that makes sense to me. So, all I plan is to get the best possible line in a given situation and accept the yield.
The call gave a positive impulse to my mind. I would have felt bad to betray my PTC running mates Umesh and Vijay so I decided to give it a try. I had two-three weeks of pathetic running schedule to back me up.
On the day before the race, I ran in my floaters on Nibm- Ramtekdi trail..and then returned home via road..more so because of the guy from SRPF who was on the guard on the trail to wane of any civilians. I did not want to get hit by stray bullet on day before race. I was not aware that the hillside on left was used for Firing practice. It was an effortless 12km run (without water). I drank a jug full of enerzal to keep me hydrated through rest of sat.
Sunday morning 3AM alarm wakes me up. I am in a good mood. A cup of tea and two slices of bread with one egg. I choose to go to the venue on my motorbike. Its wet outside and it has rained the earlier night. I reach Innovera School. Join the race participants.
Naveen is explaining the rules of the game. Two loops with preset time for completion. You miss the time ..You get marked as Did not finish. I like the rule. Its an ultra and should be treated so.
At 6AM the race begins. It is a very different race than I ran before. The path winds through an unwoken village. Smell of cow dung. Few dogs bark just because its their duty.
We come across a canal. When I feel slowed down..I take deep breaths swooshing through the mouth as a capillary. It cools the breath and I found it very effective during last marathon.
Soon there is a support station and then the road climbs towards Ramdara temple. Ramdara temple and the lake are very soothing to the eye. There is very little sunlight yet. I should come here with family for a sketching session. There is a stone path that skirts the temple and ends into the real ultra world. The path winds through fields. It is still dark and I cannot make out the crop. I wonder how Umesh copes with such terrain, with bare feet. Vijay is wearing sandles just like me.
The 12.5km trun around point arrives and I get a colored band as certificate.
It is a rush from here to the start point as I need to be there at 3:00Hrs cutoff for 25 km. The path along the canal now seems never ending. Dr Sandesh has caughtup with me. I inflict some of my negativity on him abt this path not being “very Happening one”. He jollies me to keep going as it is a slope that we should take advantage of.
Innovera school appears, I have made it in 3:00hrs, and have 5 mins bonus. Sophia douses my head with ice water from the sponge. Its instant relief and I forget the loop ahead of me. It is just a fresh start..km 0.
Navin gives me a hug and advises me to take off the T shirt. “Its an Ultra..and should be run bare chested.” Chandan advises, “ All of us are 8 pack or family pack. Forget the pack and take off the T”.
I am still too shy, but by the time I reach the canal, there is a nice breeze and a burning sun. Naveen’s advice worked and I take off my T shirt and hang it like a cloak. I least care that I am a blot on the scene with packets of fat, where ripping muscles ought to be. When I get to the road I get into a new Avatar with Sandles on my palms. A motorcyclist hoots me and I ignore.
Barefeet have started relaxing the foot and the calf muscles. I am in a walk run mode as I am well beyond a continuous run. The fields are in sunlight. Birds Chirping at Ramdara. It’s a bliss if I forget the pain I inflicted upon myself voluntarily.
I started the run without a watch. I have lost sense of time. I have worked on only one strategy. Ride the wave as it is. How long? Surfing certificates? I do not need them. All I need is a 50 KM run before I turn 50. Its a simple goal that gets completed once I get to innovera school.
The terrain is almost like a trek. It also reminds me of Taljai Pleateau where I used to train in late 80s. It was a rough place to run. I collect my third band at the turnaround point. I have now using Walk only strategy. 12.5 km walk will not kill me. I enjoy the fields..Bringals, Spinach..A jeep arrives and Nitin warns me that he shall be pulling off support. I am fine with this. I have 1 litre water that shall suffice. (ie if I do not run.) At Ramdara, my Free runner friends give me a last offer..i.e to ride with them. They make it very clear that I am now in a did not finish state. I cannot make it in cutoff time. Also, that there shall be no support. I ask them not to worry. I cannot explain to anyone but myself. ’I am not here to earn a cert. I am here to ride the wave of 50 and get to innovera. If it is thru walk I am fine.’
Nitin has pulled in the last guy behind me. He again makes an offer. AT least 5 times in my travel to end point I was asked if I need help. Perhaps my stubbornness is at their cost, which I realize. To one I say..I ran my 1st Pune marathon from 25 km to end without water. So the last 8km is no big deal with 1 lt of water. I am embarrassed by my own goal..All I wanted was to get all support on road and do my 50. Nitin arrives on Motorbike. We talk about mutual friends etc..He is not willing to let me go alone. Innovera arrives. My friends and participants give me a good applause. I feel very happy to complete my 50 before my 50.
A goal to tick off. Thanks to Free runners who made it happen. Their love and comradeship is unbeatable.
Why can’t I be as carefree? Perhaps it should be my next “goal” ? smile emoticon
Jeetu has a very special moment. His Pune Ultra dream is now rolling in real sense. Not a flat road 50 km race.
An Ultra in Ultra terrain. With Cutoffs to make it challenging!

Bengaluru marathon - return of a recovered runner

42 km at Bengaluru

42 km at Bengaluru
Rule number (0): Start run keeper on mobile. Keep in Silent mode and continue as if it does not exist. Watch the reading only at end.
Rule Number 1: Vary my speed using few short bursts.
This got me 10.5km at 54min 54 sec including 1 pee break. (Much better than all of the earlier marathons.)
Rule number 2: 10 km onwards, treat 10 km mark as 0 km and continue repeat bursts. Cool down when feels exerted. Watch the body.
Met Thomas. Four bare footers jogged in a line. And then Thomas said, We are in between 4:00 and 4:15 bus. (It is too good a feeling to be true. I never dreamed of this.)
Half marathon in 2:02:03 which is my 21 km PB.
Rule number 3: Drank water on most of the booths between 5km to 20 km. 20 km to 30 km did not need much water.
Rule Number 4: Remembered ‘Ustaad’. Use the Butt force during run. Straight back. Thighs should take load. Reduced step distance.
But then we do not live in a very organised world that works only with rules. Always some things to maintain imbalance.
AT 31km (PB 03:02:07) a piece of glass entered my left toe. Has happened many times I pull it out and run.
ONLY this time it broke inside. I tried but could not remove.
Rule number 5: Don’t count your chicks before they are hatched.
I continued to limp, stop inspect.
Rule Number 6: Use all the resources you have on your body.
A foreigner felt sorry and offered me his mobile arm band. That was when I realised I too had one wink emoticon. Wound my mobile band around left foot.
ALAS: I had safety pins which could have dislodged the glass easily when it entered. It just did not occur to me. I could have taken titanus shots later.
Kept pressure on outer ridge of the left foot…heavier landing on right foot. Weaker legs. Was forced to walk run.
So the little bit of progress I could make for the rest limping with a Mobile arm holder tied up to the toe to reduce pain.
Ash Nath passes by and gestures me to keep going strong.
Rule Number 6: Drifting is OK. But Back to reality.One thing at a time.
Cubbon park is beautiful, I envy Bangaloreans, but I am not here to paint. I wish I were.
4:45 bus overtakes me. The end is just 5 kms and I let this bus take over. That was all I wanted, a 4:45 marathon. Could have been 4:30 but that still feels a long call.
I continue to walk. Have removed the mobile band, as it slips all the time. Body is cold and feet have started complaining for last 3 kms. Can’t keep the body warm as I can’t run.
It ended in 5:19 marathon.
As I say its God time.(again)! Even if you plan and progress something could still go wrong. Am happy with my perf for 21km AND upto 31km..From then on I tried to complete to best of my ability. It is easy to give up at 6kms from end line. But should we ever DNF because your dreams did not turn real? Perhaps I could have tried to ignore the pain and run. Perhaps, continuing was too foolish.
I went for first aid in the stadium..The ‘Doc’ bent a syringe in many attempts to get the piece out,Thick alligator skin sole. How it hurt then and made me cry like a kid.
Glass better than needle.

Afterthoughts:

Sometimes I really look at the money I invested in an event.
I was not shot by a bullet in the leg. It was just a tiny piece.
I know of guys who could bear more pain and would still do it in 4:30..
We could look at Army guys! I am lot more relaxed about my goals. But I know, it is easy to get morose if you think of target that you wanted to achieve.
I have also known people give up a run in between just because they prefer DNF rather than a black mark on Time. I do not understand this attitude. If you are doing your best in circumstances Should time ever matter? Is this something that I had learned earlier and relearned yet again?
We should think about it as the best judgement in circumstances..forget the rest!
It hurts to slip off track for sure . Dark thoughts of giving up the run 6km premature did cross my mind. I could still think that I could have done an easy 4:45 .
I did not have guts to do that.

wibhajan ke baad shasan- ek dushtachakra

एकला चलो रे ..

पिछले कुछ दिनों से, एक घुटन सी महसूस हो रही है. शायद इसकी वजह फेसबुक पर चल रही कुछ बहसें. सोचता हूं, की अज्ञान रहने में ही सुख है. प्रचार करने वाले लोगों को देखकर यह सोचता हूं की, इन्हें तो फायदा होगा, लेकिन मुझे या मेरे परिवार के नुक्सान के बाद ही.

विभाजन के बाद शासन, यह राजनीति का एक अंग, अंग्रेज यहाँ छोड़ गए और यहाँ वह पल कर अपनी जड़ें मजबूत कर रही है. अनेक झुण्ड बन गए और हर झुण्ड को बस अपनी ही पड़ी है. (बात केवल धर्म पर सीमित नहीं रही.)

आरक्षण की व्यवस्था जब तय हुई, तो यह केवल दस साल तक नियंत्रित थी. उसके बाद तो समान कायदा लागु होना था. लेकिन...

किसी भी विषय के कारण, आरक्षण जिस काल से चालू किया जाता है, तभीसे सर्व “नेता” अपने अपने गट अलग करने पर टल जाते हैं, कुछ चंद वोटों के लिए. (और यह संसर्ग हमेशा के लिए चालू हो जाता है.).

कुछ चंद नेताओं के फायदे के लिए देश का विभाजन करने लायक परिस्थिति बनाई गई. एक देश स्वतंत्र नहीं हुआ, बल्कि दो देश विभाजित हुए. विभाजन के बाद गठबंधन बहुत ही मुश्किल है. विभाजन करनेवालों की नीति कितनी गिरी होगी, जो इंसान को इंसान से अलग करने पर तुली हो.

विभाजित रहने के लिए जो कूटनीति इस्तेमाल की जाती है, उसमे लाभ केवल नेताओं (और उनके चमचों) का है. अगर, हर सामान्य व्यक्ति एक दुसरे के साथ जुल मिल जाती है, तो नेता को प्रचार के लिए कोई भी साधन नहीं मिलता. सामान्य इंसान अपने फायदे की सोचता है. ज्यादा कष्ट बिना काम कैसे हो जावे. वह उस गुट का सदस्य बन जाता है. उसकी निष्ठा उसके गुट से बंध जाती है.. हमेशा के लिए.

(शायद वो अपनी गहरी नींद से जग जाता है, तब, जब उसके पल्ले कुछ नहीं आता.) ऐसे अनेक खाली हाथ लोगों के लिए एक नया नेता हमेशा उगता है. :)

आत्मविश्वास की कमी के कारण, कोई भी इंसान अपने गट से अलग विचार करने का प्रयत्न नहीं करता. उसका खुद का अस्तित्व गुट से जुड़ जाता है और वह और कमजोर होता जाता है. लेकिन, जब वह खुद अपनी दृष्टि से विचार कर पाएगा, तब संसार में वह सबसे सर्वसम्पन्न व शक्तिशाली होगा. उसे किसी गुट का भय न रहेगा. वह दुसरे इंसान के साथ एक इंसान की तरह बर्ताव कर सकेगा.

यह झुण्ड अथवा गुट व सम्प्रदाय एकता की भाषा करते हैं किंतु एक जगत की नहीं. दूसरों से अलग करने के लिए अपने झुण्ड की एकता का विचार. यह खयाल भेडियों से एक कतरा भी अलग नहीं. भेडिये पेट भर की शिकार कर चुप हो जाते हैं.

देखता हूं, की हर दिन कुछ नए सम्प्रदाय बन रहे हैं. एक दुसरे से भिड रहे हैं.

एकता की बात तब होती है जब बाहरी झुण्ड से खतरा बढ़ जाता है. उस झुण्ड को उकसानेवाला खयाल में ही नहीं आता.

इस सभी से अलिप्त रहने के लिए केवल एक ही मार्ग बचता है.

हिम्मत न हारो पर एकला चलो रे..

तभी विचार अपना खुद का होगा!

-पराग

Blazing Saddles Part 3

The 7 September 'Duathlon'

Sujit was up at 4AM. I lazed thinking, “ We have 2 Bathrooms in 9 people. It was going to take time.”

I had couple of Bananas as Fuel for the 21km run and other obvious reasons.
It worked like a charm.

5 of us crammed in an Auto to reach the marathon start point.
It seemed like too many people per square meter. People were running around doing warm up. Some were religiously doing stretches.

We joined the queue. Sujit was lucky to get into ‘A’ section. Umesh and I joined the exodus of section C. After the start of the marathon, it took us almost 4-5 mins to get to the start line. So many people ahead of me..not moving fast enough. I hate to walk but as a descendant of section C Few of us did not have a choice.

It was not a very eventful run. I remember that I started running and dodging at times run on gravel as the path was taken by the shod. It was good to See Jeetu Running Strong with 2 km bus. Few other Freerunners were doing great, as well.

On way down, I made real good progress. As the crowd got sparse I took the chance to cover up lost ground by running in sprints and a deeper breathing to cool fast. I soon reached 3 km to goal and met Nikhil’s 2:30 Bus. I ended the affair with a final sprint. When I reached it was 2:28 past gun time.. I lost 4 mins to reach the start line so it may be 2:24. Not bad at all considering the effort on earlier day.

However, now was the crucial time to relax, as there was a bigger ordeal in the wait. As soon as Bhari and Ashish finished their run we went to a hotel to have a quick bite. Later to the lodge to have a quick bath. On came the Bib shorts the Tee and the helmet. Soon we were weaving our way out of Satara.

We were cycling back to Pune in terrible heat  at 11AM.At the start there was less wind and I cursed. On the highway there was a  Lot of headwind and I am no cyclist. The marathon now seemed like a easier deal.

Few Marathoners cheered us on our way back. (The Cheer lasts for a few pedals at higher torque.)
Oh Yes.. Height of the day was riding thru the Khambatki tunnel and an inviting slope to Shirwal.

Unfortunately when we reached Kamat hotel somewhere later than Shirwal..after .. bridge across the river Nira.. I was Extremely tired and started yawning on the cycle. (Perhaps, I am still not built to wake up at 4AM on two consecutive days)
I took a ride till the start of the Katraj ghat and gave up on my plan of inflicting myself with more pain.

I rode the ghat to Kondhwa for little consolation. The heat had died by then and my sleepyness had vanished. I wish I had not yielded to 26 km of give up.
..Sujit Kolke and Umesh completed the ordeal with an added ride up Chandani Chowk. The men of Steel who go by a fewer words, that have chased me to find a better myself.

The next day I am back at work with full energy, with absolutely no cramps or leg pain, I am planning for an run at evening. The bike event + marathon are cross training activities that can get the better part of you.

I would not advice cross training to other horses. But they will surely find it out when they try.

Sujit and Umesh With Bhari

PTC and Ex- PTC With Rafiq Somani

With Ashish Arora

The long Long way to home

Blazing saddles Part 2

4-september:

I inspected my bike. Pulled wheels apart and doused the hubs with Silicon lubricant spray/ cleaned the drive ..Then I put some light machine oil. Adjusted the brakes. (The main aim was the bike ride and not the run.)
I mentioned to Sujit and Umesh that I would start along the viaduct. I being the weaker member I should gain some distance before they catch up with me.

5 september:
Woke up at 4AM. Glass of milk. The dogs in Kondhwa were less receptive. It’s nice and cold. I bike to Sinhagad road till the Bangalore road junction and get on to NH4. I message Sujit that I will carry on. The road has a slight incline. Road side Dhabas have some sign of life in the otherwise desolate world. A dog playfully chases me. I come over the viaduct and then pedal towards the tunnel. Sun is up and there is more light. I pull on the head torch and flp it to the back of my neck for caution. The tunnel is a queer place for a cyclist. I have never heard such a droning noise. Its worst when a motorbike passes by. Soon I come out of the tunnel. I message Sujit that I shall carry on.
It is now early morning. I hear the birds chirp. I listen to the sounds that I would never get in my Car.
Great wind,.(And greater slope) I put on the top gear and I whiz past a few motorcycles. They are offended and they soon make their point by claiming their supremacy. The highway is a place where supremacy is at test. Egos are being flashed around. Sense of urgency displayed though manic overtaking. Showdown is all time high. Abuse the weaker is the Law. I keep the bike rolling on the white strap almost like an outcast. No vehicles even notice me.

I wonder at the aggressive and arrogant drivers. I am not sure how many of these will end up treading the same path uphill satara. Would I make way for them or they for me..when we are on equal terms.
Barefeet can get trampled upon. Enough of negative thoughts. I pound my Cranks on a high gear. I am near Shirwal now. I ride to a favorite hotel. Lock my bike to the separator on highway. People stare at the strange colored animal with odd colored tights walking somewhat odd. Nothing in his attire matches..The gloves are blue black. Helmet is violet. Tee shirt is red with Wide Text that claims “I train seriously”. The bike is gray.
I am interested in art..but it doesn’t show up in my dressing sense..I perhaps have no taste for the aging man that no exercise resurrects.Dressing comfort is vital to carry out my activities at peace.

I dig into a plate of Poha and have a Wada paa. Food immediately gets me back to my senses. I punch a message to Sujit that I will meet them at top of Khambatki. A tall climb awaits me and I will take my rest at the top.

Lone cycling allows me to talk to myself.
Why am I thinking in German after so many years? Not even sure its correct grammar? Hallucinating? I recollect the last time I climbed Khambatki was 12 in Midnight with My friend Prasad on a gearless cycle. I was 17 then and I am 49 now. I now enjoy the climb on 24 speed cycle that I can afford. I can eat as many times as I want and I do not have to worry about money. It is no more a shoe string affair. I remember that I had got down twice then. I do not plan to get down now.

Huge Hitachi machines are digging boulders on the side. A truck goes close by. Bit unnerved, I stop to have a sip as my throat is dry with the dust. Sujit has caught up with me. He motions that he is moving on. Now that I have company, I start again afresh. We are at top of Khambatki and Umesh is also with us. Time for a selfie!
With my buddies by my side, I pay more attention to the need for hydration and fuel supply that I have forgotten as a lone traveller.

Eventless ride to Satara. Beautiful fields, that us city rats miss.
We steer into a Vithal Kamat at outskirts of Satara. Hotel for food. Masala dosa and cold coffee douses the fire. It is getting really hot at 11 AM.

We pedal to MIDC satara for Bib collection. Later part of journey thru traffic towards RajWada is tiresome. The final slope that takes us to our lodge has me reeling and I prefer Khambatki. Its almost 120 km cycling to this point.

The room at our disposal is a large marriage hall with a stage. Our Luggage is with Bhari’s car. I have not carried spare shorts.. Quick bath in cold water. We go down for lunch. Fortunately this place “Supanekar lodge” has homemade food very cheap. A Satarkar has engaged Sujit in a ‘Satara’ talk. I have been there and I know enough to never ask questions. (But I like to limit talk too wheras Sujit gets on very well socially.) Mr Memon talks about the quality and cost of food , almost bets can never be procured in Pune. Bramhini food! Sujit’s neighbour, Mr Memon, is a milk supplier, impacted by the Marathon as his route to collect goods is shutdown. I smile at the thought of a Vegetarian Muslim guy in love with Pure Brahmin food. Reason for my smile is my flawed thinking and type casting people. I realize that people are bound by lifestyles and basic common necessities. Religion is just a shroud to wear if the above is already met. I could have sworn that Mr Memon even looked like a Maratha.

Mr Memon also mentioned that we should have a snack at Mr Supanekar’s stall at Rajwada.
Bhari and Ashish arrived at noon and the PTC marathon troop was now complete. A few of Umesh Running circle joined in. Mattresses were rolled and we still had enough room to accommodate 20 people.

In the evening we did go to taste Mr Supanekar’s Pattice (Coconut filling) and a marvelous Batata Wada. But then it was just a starter prior to the main course ie. the Dinner at Supanekar’s mess.
Phase 1 of our rally was complete. No damage to the body apart from slight misalignment of right knee. It was time to sleep and recuperate.
I did not set any tall goals for the marathon (i.e phase 2).

Phase 3 – the return was more important than the marathon.
Almost a Duathlon

Contd...

Blazing Saddles- Part1

Rollin', rollin', rollin'
Rollin', rollin', rollin'

Keep movin', movin', movin'
Though they're disapprovin'
Keep them doggies movin'
Rawhide!
Don't try to understand 'em
Just rope and throw and brand 'em
Soon we'll be living high and wide.
My heart's calculatin'
My true love will be waitin'
Be waiting at the end of my ride.

Crazy Song eh? One of my old time favourites blue brother.. Rawhide.
https://www.youtube.com/watch?v=qCRae5mRoRE
I think it sums up everything that I would write for a blog to capture what I went through last two days.
2014 was a year of recovery for me that every distance runner encounters now and then. 2015 is perhaps THE year of action. I had almost vowed not to pay for marathons. A few friends followed the suit. I, however, noticed that with no goal, it has been very difficult to train. I had to enrol in three marathons so that  I improve my fitness (my way).
A plan is something prescribed and dictated, to do list that I rebel against. I am not a good student. Unruly I am. I like to fail and learn. I will not be trained as a running robot.
The free horse decided when to run..and where. I told the horse that he better put some reins and actually start gallops. There is only one person, the horse listens to at times. Jeetu and I went for a run, before his usual workout with Freerunners. He watched and gave me something to work on and I saw the improvement during later runs.
I also started 10-20-10 sprint and easy run mix which improved performance. I timed my runs in racecourse sandtrack. If I am good here, I should be better on road. Few gradient runs at Bopdev Ghat were good too but I could see they took more time. From my last run a month ago I recall that It would take me 2:30 to complete 21km. Why is the time still bad? Perhaps, I am still caching my reserves for 42 km. (I am not sorry about it, as this is where I was injured.)

In May, I bought Cycling Bibshorts and biked to Lonavala. Umesh Sonavane was to influence a lot more than this 140km ride in peak summer. I purchased riding gloves..learning from my blisters.
Umesh pursued me into enrolling for Satara. Rs 1300/ for half marathon is something I detest. Yet, the thought of biking in and biking back was more promising.

Note: From May to September, the horse went wild and he would not touch the bike. He focussed on sand track alone. The speed was not what he wanted. The horse ran  only one run of 13km as his plan was to maintain speed at 55min for 10 km (in sand track).

Contd..

Who are you trying to impress?

If I ask this question to myself, today, I still observe that I post my "news" on social media. I still do not live completely to impress myself.
The day I will..I will be completely free and self sufficient.
-----------------------------
For starters.. the kindergarten kid tries to impress his friend, so that s/he can share his pack of Wafers.
Few "bright ones" know that Impressing the teacher will fetch a "star". S/he understands that the gleam of the star will get him/her more acclaim.
A back bencher knows that there are other ways to get attention. He becomes the class bully.
The girl with grey eyes whispers to her mates. She has already started propaganda against the "Stars".
Each of above, have different ways, (and different people), to Impress.
In years to come the way they "succeed" in their life, will be different from each other.
You know who is who! It is all in the resume.
--------------------
The guy is looking for exceptional rating and quick promotions at work.
There is no option but not to succeed.Will give a fight for a grade. Will compare performance with others.
In pursuit of impressing and maintaining his/her credibility,s/he loses touch with the ground reality.
The ability to cope with difficult situations where learning through failure is imperative is lost.
But this is not a white collar job that needs a high profile candidate such as him/her.
You see the guy with a thick gold chain? the one who is riding the "Bullet" em- ech- 12- AA-007.
Yeah ..Mr Bond is talking with his business friend..The one with Skoda illegally parked in No park Zone.
Bending rules has always been the way. Traffic adjusts to suit.
He rose to the level of a Politician and a builder.
The high profile woman, now heads an NGO. Everyone knows what she has done for charity. Well in touch with who's who of the city. So well "connected".
What happened to few other kids is a mystery!
There is a loner in the class who does not give a damn to the "stars" or the teacher or the back benchers; does not like to be nagged and gives away his wafers to be left alone. S/he is in a different world thinking about him/herself and what next should be done. People do not like this loner as s/he is never "impressed" by the teacher or by Sharp bright kids or rumours or the bullies.
There were many such kids who (only) impressed themselves. They did not need coaching. They were true to their own dreams.
Free!

archives

archives विभाग अथवा रेकॉर्ड्स (आणि त्यात मळलेली माणसे )

प्रशिक्षणार्थी म्हणून  design ऑफिस मध्ये काम करत असताना एक आठवड्यासाठी माझी नेमणूक तिथल्या रेकॉर्ड्स ठेवणाऱ्या विभागात झाली. कोणी कर्मचारी सुट्टीवर गेला असल्यामुळे आणि काही परदेशी drawing वर नंबर टाकायचे (बिनडोक) काम करायला मी तिथे जाऊन बसलो. माझा कागदाशी संबंध नेहेमीचा. design करत असताना कोरा tracing paper, एकही चुणी नसलेला, निवडायचो. मला कागदावर बारीक डागही खप नसे. records मधील काही दिवस घालवल्यावर मला हे बारकावे सह्य वाटू लागले.

records म्हणजे जुन्या आणि नवीन designs चे ग्रंथालयच. Drawing  ची नवीनता चुरगळण्याचा वा मळवण्याचा चा पाहिला हक्क हा records चा.   अमोनिया प्रिंट काढताना जर प्रिंटर चा मूड खराब असेल तर drawing चे बारा वाजलेच म्हणून समजायचे. मग सिल्लो टेप  लावून ठिगळे जोडताना एक गोष्ट शिकावी. 'धीर धरा. आपले कुणाकडे काम असेल तर साहेबी मिजास बाजूला ठेवा. त्याने बरेचसे प्रष्ण उद्भवत नाहीत.' पण जर तुम्ही आपला हेका कायम धरला तर मशीन  मध्ये कागद चिकटू शकतो. प्रिंट मशीन तापलेले असले तर फिल्म drawing आतील ड्रम ला चिकटून फिरत राहते आणि drawing चे धिंडवडे...इत्यादी व्यथा. यातून मला शिकण्यासारखे बरेच होते. पहिले म्हणजे drawing काढताना कागद मळलेला अथवा चुण्या पडलेला असला तर काही फरक पडत नाही.

रेकॉर्ड्स मधील काही आरेखने,  माझ्या जन्माच्या   पूर्वीची. बरेचसे  आरेखक, कधीच निवृत्त झाले असावे. काही चित्रे जर्मनीमधून आलेली. माझ्या बस्त्यात हिताची कंपनी च्या प्रेस ची आरेखने. काम केवळ रजिस्टर  मधून नवीन नंबर घेऊन drawing वर टाकणे.तसे काम सरळ आणि सोपे. मी कामावर शिकत असल्यामुळे, मी drawing नजरे खालून घालायचो. जपानी लोकांनी काढलेली ही चित्रे बघून आश्चर्य वाटले. कोठेही कोरीवपणा नव्हता. चित्रात छेद असेल तर त्या दाखवणाऱ्या रेषा नव्हत्या. अक्षर बेताचेच. (कॉम्पुटर च्या पूर्वीचा काळ.) आमच्या मास्तरांनी असे drawing फाडले असते आणि 'कुणा ' गाढवाचा आणि त्याच्या खानदानाचा उल्लेख मांडून असे drawing प्रिंटींग मशीन मध्ये अडकून फाटले तर जगाचे कसे बरे होईल ही गाथा ऐकावी लागली असती. मास्तरांच्या बोलण्याच्या पलीकडच्या जगात, मी सुखात नांदत असल्यामुळे,  या सगळ्यातून मी एकच  गोष्ट शिकलो. चित्र कमी वेळात बनवली असली, तरी अचूक असावी. विचाराची मांडणी महत्वाची. चित्र वर्क शॉप मधील कामगाराला कळले की काम फत्ते. चित्राची सुरेख मांडणी काय कामाची? हिताची ..जपानमधील एक प्रगत कंपनी हे मला शिकवून गेली, एक ‘फालतू’ काम करताना आणि  माझ्या कामाचा वेग वाढण्यास मदत झाली. records च्या या छोट्या कोपऱ्यात मी अम्मोनिया प्रिंट काढायला (आणि वाळवायला ) शिकलो.

“अहो. भालजी पेंढारकरांचे आपण कोण?” मी tracing मधून डोके उचलून बघितले तर नामदेव. नेहेमीचा प्रष्ण. मी हसून म्हणालो, “आडनाव बंधू.” नामदेवांचे केस records च्या अमोनियाने  पिकले होते. प्रिंट काढायचे छोटे अमोनिया प्रिंट मशीन याच विभागात होते. मोठ्या कागदाचे प्रिंट दुसऱ्या  विभागात. दर दिवशी सकाळी नामदेवांची एक फेरी मोठ्या प्रिंट काढण्याच्या विभागात. संध्याकाळी अजून एक फेरी.

“चला पेंढारकर. मी तुमची ओळख करून देतो तिकडच्या लोकांशी.” नामदेवांचा हेतू मला गुंतविण्याचा होता हे न कळण्या इतका मी बाळू नव्हतो. वयानी लहान असल्यामुळे, ऐकून घ्यायची सवय. उगाच कोण वयस्कर माणसाच्या वाकड्यात का जावे? या आदराला ‘काही मंडळी’ हक्काची समजतात आणि आदर देणाऱ्याला “शहाणा” ठरवतात. न देणाऱ्याला अथवा वाकड्यात शिरणार्याला “उद्दट”.

पलीकडच्या मोठ्या प्रिंट रूम मध्ये वातावरण वेगळे. सर्व प्रोडक्षनला चित्र छापून पाठविणारं केंद्र. मोठी अमोनिया  यंत्रे. मेंदू ला झिणझिण्या आणणारा वास, आणि त्याच  वासा मुळे, (कदाचित) ,  झालेली अत्यंत उर्मट माणसे. कोण मित्राने सांगितले कि हे सर्व मिलिटरी मधून निवृत्त झालेले सैनिक. अशा या युद्धभूमीत  मी उभा होतो drawings चे भेंडोळे (मशीन गन सारखे) काखेत धरून.

मला बघून एक जण  खेकसला, “ह्ये काय घून आला. इथे आम्हाला खाजवायला वेळ नाही आणि वर हे.” मी "काय" भोवती विचार करत असतानाच नामदेवांनी ओळख करून दिली. “अहो हे पेंढारकर. आमच्या कडे ट्रेनिंग घेत आहेत. उद्या पासून काही दिवस हेच येणार.” माझ्या हिरव्या डगल्या कडे बघून दगडू म्हणाले, “ एप्रेन्तीश का?” त्या नंतर एक कुत्सित नजर टाकली. “हे एप्रेन्तीश.. सगळे कंपनी चे जावई. आम्ही ओळखून आहे!”
मी म्हणालो, “ जरा हे urgent पाहिजे.” दगडू खेकसला, “ मग काढा कि स्वतः.”
(तेव्हां पासून पुढील १४ वर्षे “urgent” प्रिंट मी स्वतः काढत होतो.)

design ऑफिस बदलले. तिथे वेगळे रेकॉर्ड्स. परत तिथल्या माणसांशी ही जुळवून घेतलं. प्रिंट रूम मध्ये परत सर्व मंडळी निवृत्त सैनिक.  माझा जुना मित्र त्याच विभागात काम करत होता आणि त्यामुळे ओळख पटकन झाली. प्रवीण आणि मी एकाच batch मधले. प्रिंटींग रूम मधील वातावरण तापलेले असले की तो देईल तो सल्ला मी ऐकायचो.

प्रवीण, “ हे की खरे लढवय्ये नाहीत. स्वतः क च्या चुकीमुळे handicap झालेले आहेत.” मग प्रवीण एक-एक कथा रंगवून सांगायचा. (सत्य घटनेवर आधारित.)

“हा दगुड! कसा सफारी घालून खेकसत आहे. पायाने लंगडतो. युद्धाच्या  वेळी  टेहळणी करत होता. बघत एकीकडे होता आणि गोळी दुसरीकडून अली. शत्रूकडे  लक्ष नाही. नक्की तंबाखू चोळत असणार.”

दगडू कडे बघितले आणि प्रसंग डोळ्यासमोर उभा राहिला. ‘पोप आय’ सारखा वाकडे तोंड. खाचाच्या आत बारीक डोळे. कपाळावर गंध आणि त्यावर गांधी टोपी. गळ्यात सोनेरी चेन . कुणी काळी गावच पैलवान असावा. आता ढेरी सूटलेली. ढेरी सफारीच्या बटनांवर भार देऊन बाहेर डोकावायचा प्रयत्न करीत. फेंगडे पाय वरचे शरीर जेमतेम पेलवणारे.  या माणसाकडे “urgent” काम घेऊन  जायची माझी बिशाद नाही.

“दगडू च्या वेषावरून जाऊ नकोस. दोन बायका आहेत त्याला. सरकारने दिलेली जमीन . तसा गडगंज आहे.बुलेट वरून येतो. सरकारी पेंशन आणि इथला पगार..”

दगडू कितीही निष्ठुर वाटत असला, तरी स्वभावाने भोळसर. लोकांनी त्याला हरभऱ्याच्या झाडावर चढवून union च्या निवडणुकीत उभा केला. बिचारा.. कधी नव्हे तो मत मागण्यासाठी विनम्रपणे बस  उभा राहून येणाऱ्या जाणाऱ्याला नमस्कार करून (कधी नव्हे ते) स्मित चेहेऱ्यावर पसरून मान  वाकडी करून विनवण्या करत होता. निकाल लागायच्या आधी, त्याच्या “हित चिंताकांनी “ एक पार्टी देखील करून घेतली.
दुसऱ्या दिवशी Deposit जप्त झाल्यावर, records मध्ये “urgent” प्रिंट मागणे “मंजे अत्म्हात्या” करण्यासारखेच. प्रिंट रूम चे दार  बंद.
“रेकिशन (requisition) आणि भेंडोळी खिडकीत ठेवा आणि तडीक निघा. इथे तुमच्याहून urgent काम पडलाय.” प्रिंटींग रूम मध्ये  इमरजेनसी लागू झाली.

दगुड चा कार्यकाल त्यापुढे फार दिवस टिकला नाही. कुणीतरी यास सांगितले की अमुक तमुक अविवाहित स्त्री मांगलिक आहे. दगुड नी तिची   गाठ घातली आणि म्हणाला, “ त्ये मंगल वगैरे स्साग्ला मी काढून देऊ शकतो.” बाईंनी हाकलला आणि लगेच तक्रार केली. दगुड कंपनी बाहेर.

वाचकाला आता वाटले असेल की एक चेंगीझ खान कमी झाल्यामुळे शांती पसररली असेल. पण छे हो! मी अजून तुम्हाला मुछ मंगोल बद्दल काहीच  सांगितले नाही ! दगडा  पेक्षा वीट माउ. तसाच दगुड पेक्षा मुछड परवडला.
प्रवीण : “मुछड पण काही खरा शिपाई नव्हे. राईफल स्वच्छ करण्याच्या नादात (मेग्झीन मध्ये गोळ्या असताना) चाप सुटला आणि स्फोटात बोटे गेली. स्वतः च्या निष्काळजीपणामुळे! राहिमतपूर चा आहे. गावात याचा पुतळा आहे म्हणतात. तिथल्या लोकांना याची खरी कथा माहित नाही.”

मुछड अंगाने काटक. मिश्या फिस्कार्लेल्या... मांजरा सारख्या. कपाळावर उभ्या चुण्या आणि त्यावर गंध. मारुती ची  उपासना करून आल्यासारखा अवतार. विजार कायम बुटावर २ इंच तरंगणारी. मिलिटरी चा दारूभत्ता चालू असावा. मुछड स्वभावाने एकदम ‘डायरेट’. मूड असला तर खूप काम करेल.  नसला तर ‘गपचीप’ निघावे. दगुड आणि मुछड ही जोडी, प्रिंट रूम या किल्ल्याचे किल्लेदार.

तिसरी व्यक्ती नॉनआर्मी..”अवो भालजी पेंढारकर तुमचे कोण.” (या प्रश्नाचा आणि records चा की संबंध आहे अजून कळले नाही.) कदाचित अतिशय  कंटाळलेल्या अवस्थेतले लोक माझ्यावर हा प्रश्न फेकतात. अरुण जोन पाटवडेकर या व्यक्तीचे नाव. डोळे तारवटलेले. दगडू कडून कदाचित आर्मी कॅन्टीन मधून बाटली (पैसे न देता) बळकावली असावी. दांडी मारून बरेच दिवस गायब, पण कधी कधी कामावर हजर.
आपली माहिती सांगत. माझी आज्जी ब्रिटीश होती. मी विचार करत होतो , "जोनराव ची आई ब्रिटीश??  मी ही झगावाली पिठलं भाकरी जोनरावला वाढताना कशी दिसत असेल."  आणि हा बिलंदर? (थोडाफार सिनेस्टार जगदीप सारखा दिसायाचा.)आपल्या सर्व दुर्गुणाची इतरांना माहिती असल्यामुळे हा १/४ ब्रिटीशपण त्याला कधीतरी इम्प्रेशन मारायला  कामी यायचा.

प्रिंट रूम हा records चा अविर्भाज्य् भाग, पण प्रमुख भाग आमची drawing सांभाळणारा. कुठले drawing हवे असल्यास ‘रीकिशन’ भरावी..कारण सांगावे. मग तास दोन तासांनी फिरकावे . प्रिंटर लोकांपेक्षा येथील भाषा थोडी मृदू. या सर्व विभागाचे संचालक आंबेडकर नावाचे एक सद्गृहस्त. प्रवीण यांना छळण्यासाठी  वेगवेगळ्या युक्त्या करीत असे. आंबेकर कधी कधी जागेवर डुलक्या काढायचे. ( आता records चा कामही तसेच. ) एकदा मला तिथे थांबवून, आता मजा बघत राहा म्हणून सांगून गायब झाला.
थोड्यावेळाने आंबेडकरांचा फोने खणखणला. झोपेतून उठले आणि..

‘हेलो.’
‘हेलो’
‘हेलो’
‘हेलो$$$$$$$’
प्रवीण शेठनी फोन कधीच खाली ठेवला होता (काही ना बोलता) आणि लांबून डोळे मिचकावत होता. हा याचा नेहमीचा विरंगुळा असावा. “तोंडातून थुंकी उडेपर्यंत, “हेलो” म्हणायला लावला की नाही?”

records चा एक कोपरा बर्याच गणितग्यांनी भरलेला असायचा. records आणि गणिती? ४-५ वाजले कि मटक्याचे आकडे , अति पूर्वी कडील राज्यांच्या lottery, कालचे जिंकलेले नम्बर आणि उद्या लावायचा “चौव्वा” ठरत असे. statistics वर चर्चा होत.

मला अजून एक गृहस्त नेहमी आठवतात. ओंकार ना माझ्याबद्दल प्रशिक्षणार्थी असल्या पासून  थोडी सहानुभूती होती. एकदा हात  बघून म्हणाले, “ तू खूप मोठा माणूस होणार. मी खर  सांगतो.”

डोळ्यात पाणी आले आणि वेळ पण तशीच होती. वाटले ,  आपण तर खूप जुनिअर, पण या माणसाला तरी आपली काहीतरी किंमत आहे. माझ्याकडून काही फायदा नाही तरी??
लगेच बिलास्कर बोलले. "हं. उद्या फक्त एक लक्षात ठेवा. गाडी मधून जाताना आमच्यावर पाणी उडवत  जाऊ नका. जरा नीट बघा रस्त्याच्या कडेला, आम्ही असू आणि तुम्ही जाल चिखल उडवत.”

माझी पुढे जायची काही चिन्ह दिसत नव्हती. ६ वर्षे एका ग्रेड मध्ये काढली. तरी या साध्या लोकांचा मला पाठींबा होता. ‘अरे साहेबाला नाही कळले तर आपली किंमत काही कमी नाही होत. आज ना उद्या लोकांना कळेलच.”

माझ्या लग्नानंतर काहीच दिवसात ओंकार निवृत्त झाले. मी कार्यक्रमाला जाऊन भेट घेतली. दोन वर्षांनी मी दुसरीकडे नोकरी करू लागलो. ओंकार आणि माझे इतर मित्रांचे आशीर्वाद पाठीशी असल्यामुळे पुढचा प्रवास सुखाचा झाला. १४ वर्षाच्या प्रवासात वेग वेगळी माणसे  भेटली. प्रत्येकाचा “रेकॉर्ड” ठेवणे अवगढ. पारश्या च्या कंपनीत नोकरी करण्याचा अनुभव वेगळा होता आणि आता एका अमेरिकन कंपनी मधील विविध देशातील माणसे आणि प्रत्येकाची वेगळी style च्या मी वळणी पडत होतो.

काही वर्षांपूर्वी मला परत जुन्या कंपनीत जायचा योग आला. सगळच बदलून गेल होत. records चा भव्य विभाग आता एका कोपऱ्यात २ माणसांवर चालत होता. अमोनिया प्रिंटींग कालबाह्य झाले. प्रिंट drawing आता ३डी झाली आणि पूर्वी पेक्षा अधिक माहिती कमी वेळात (अर्थात न अडखळता)  मिळू लागली.
 मीटिंग, आता स्क्रीन समोर बसून होऊ लागल्या . ए झिरो प्रिंट गायब झाले आणि त्याआधी  आमची मोठाली टेबल संकुचित झाली.  २ व्यक्तीच्या जागेत ४ बसू लागल्या. फायलींची गरज राहिली नाही. पी डी एफ फायल नी लेटेस्ट अप टू डेट माहिती मिळू लागली. माझ्या नशीबाने design ऑफिसात मी एक खूप मोठा बदल बघितला. या सर्व बदलाची खरी किंमत मी जाणू शकतो. कदाचित नवीन पिढी त्यांच्या पन्नाशीत अजून वेगळे  काहीतरी बघेल .

लोक आणि त्यांच्या आडकाठ्या आता फक्त सरकारी ऑफिसात दिसतात आणि जुने दिवस आठवतात.
या सगळ्या प्रगती मध्ये मात्र आमची जुनी माणसे आणि त्यांच्या भोवतील कथानके पण विरून गेली. त्यांनी काढलेली रेखाटने, आता CAD मोडेल्स मध्ये रुपांतरीत झाली. त्यामुळे drawing आणि त्यावरील सही करणारी लोकांचे  intellectual property वरील हक्क समाप्त. design च्या मागचा designer, काळा च्या चक्रात गायब झाला. कधी वाटते कि आपले एक तरी जुने रेखाटन चुरागाळलेले मिळाले तरी माझ्या साठी अतिशय बहुमोल असेल.
तेव्हाचा नवीन कोरा करकरीत कागद आता महत्वाचा वाटत नाही कारण  कॅड मध्ये प्रत्येक गोष्ट कायमच नवीन राहते. (माणसाच्या सही सहित.)

Swanand

स्वानंद

मी इ आर सी मध्ये आरेखक म्हणून नोकरीला लागलो, तेव्हा तिथे माझ्या सारखाच एक प्रशिक्षणार्थी असल्याचे मला समजले. स्वानंद हा माझ्या आधी ७ वर्षे तेथील टेस्टिंग डिपार्टमेंट मध्ये रुजू होता. तो इंटर करून मग प्रशिक्षणार्थी झाला . माझ्या पेक्षा ८ वर्षाने मोठा. कामा बरोबर तो शिक्षण ही घेत होता. स्वभावाने कष्टाळू अशी त्याची ख्याती. मी स्वभावाने बुजरा असल्यामुळे, अशीच कधीतरी कामाच्या निमित्ताने, आमची भेट घडली. आनंद तेंव्हा २८ वर्षांचा आणि मी १९.

पहिल्याच भेटीत आनंद भुरळ पाडणारया काही व्यक्तीपैकी एक. गोरा वर्ण, झिपरे केस कपाळावर उतरलेले, रुंद खांदे, पण उंची सामान्य असल्यामुळे दिसल्याला अजून बळकट, काळ्या फ्रेम चा चष्मा नाकावर नाचवत, डोळे बारीक करून मुक्त हास्याने चेहेरा खुललेला. ‘मी पेंडसे . स्वानंद पेंडसे ’. मला जेम्स बॉंड आठवल्यावाचून राहवलं नाही.

मी माझी ओळख करून दिली आणि म्हणालो, “तुमच्या बद्दल बरेच चांगले ऐकले आहे. एक उत्तम गिर्यारोहक म्हणून.” स्वानंद म्हणाला, “हो. मी वर्षातून एकदा मोहिमेवर जातो. आणि तू ट्रेक वगैरे करतोस?”
मी उत्तरलो, “ दोनच ट्रेक केले आहेत. साइकल वरून बराच हिंडलो आहे.”
आनंद, “ पुढच्या आठवड्यात मी ट्रेक घेऊन लोणावळाला जात आहे. तू ही येऊ शकतोस.”

त्या गुरवारी लोकलने लोणावळ्यास निघालो, तेव्हा स्वानंदचे साहेब आणि त्यांचा मुलगा ही आमच्या बरोबर होता. दिवसभरात duke's nose ला जाऊन परत येई पर्यंत, स्वानंदशी मैत्री झाली आणि पुढील ट्रेकची तयारी सुरु झाली. मित्रांकडून काही माहिती मिळाली आणि कळले काही अजबच.

स्वानंदचे वडील , दोन भाऊ आणि आई सदाशिव पेठेत राहतात. स्वानंद काही वर्ष, त्यांच्या पासून वेगळा राहतो. मोठा भाऊ सीए. लहान भाऊ माझ्या एवढा. इंदिरा बाईंच्या इमेर्जेनसी मध्ये काही वेळ आत टाकला होता. बाहेर आल्यावर वडिलांनी चार शब्द सुनावल्यावर हा तडक घराबाहेर पडला आणि मामा च्या अंगणात बिस्तर टाकला. इंटर पर्यंत शिकला होता. टाटा मोटर्स मध्ये प्रशिक्षणार्थी म्हणून लागला आणि होस्टेल वर राहिला गेला. मोडेन पण वाकणार नाही अशी वृत्ती.

स्वानंद दोन महिने रजेवर होता. उगवला तेवा दाढी वाढलेली आणि चेहेरा रापलेला. भेटल्यावर स्लाईड शो चे निमंत्रण मिळाले. टिळक रोड वरील एका ठिकाणी मी शो बघायला गेलो तर खचाखच गर्दी. शेवटी बसायला एक खुर्ची मिळाली. आनंदने बोलण्यास सुरुवात केली आणि सर्व मंत्रमुग्ध. advance course करून हा अवली अजून तिघांना घेऊन थेलू शिखर एकही पोर्टर ना घेता एकटाच चढून आला होता. सुंदर छायाचित्रण आणि लोकांना खिळवून ठेवेल असे बोलणे. मला ही यानंतर हिमालयात जावेसे वाटायला लागले. पुण्यामध्ये alpine style चे वारे वाहू लागले व त्याचे श्रेय स्वानंद ला देण्यास हरकत नाही. पुढील पिढीतील गिर्यारोहण चालू ठेवण्यासाठी आम्हा काही मित्रांना त्याने शिक्षण घेण्यास प्रवृत्त केले.

गिर्यारोहक नसलेल्या मंडळीवर कसा रोब जमवावा हे या कडून शिकावे. कोणी बिचारा भटकला आणि त्याने विचारलेच, "कसला विचार करतोस स्वानंद?" तर उत्तर,“मला फक्त केदारनाथ शिखराचा उभा कडा दिसतो. १५०० फूट दोर पायथ्यापार्यांता कसा न्यायचा.” असे म्हणत पाईप मध्ये तंबाकू भरत देव आनंद , लष्करात कर्नल असल्याचा अविर्भाव. समोरची व्यक्ती तानाजी कडा नजरेसमोर आणून मनातले दोर बांधायचा प्रयत्न करत.

साहेब पाईप ओढायचा म्हणून हा ही पावलावर पाउल. तमाखू घालण्यापूर्वी आतील राख कोरत बसायचे. समोरच्या व्यक्तीच्या वेळेची कदर नाही आणि आपला साहेबी शौक दाखवून भाव मारायची हीच वेळ.
कामावर, स्वानंद फारसा संतुष्ट नव्हता कारण त्याची वाढ खुंटली होती. आम्हाला सारखे 'ली अयाकॉका ' आणि 'आय.बी.एम वे' मधील उदाहरणे देत असत. त्याचे, कितव्या वर्षी काय अवगत करायचे, हे देखील ठरलेले.
‘तिशीच्या आत घरी कंपनीची कार हवी नाही तर जीव द्या’. (स्वानंद २८ वर्षाचा होता.)

कुठल्यातरी पुस्तकात याने वाचले होते (आणि खरे ही असेल), की रिसर्च मधला माणूस कधी ही CEO होत नाही. तो असावा लागतो मार्केटिंग किवा प्रोडक्षन मधला. या नंतर याने स्वतः ची बदली मरीन इंजिन विकणाऱ्या विभागात करून घेतली. मी स्वानंद चा आटापिटा बुळ्या सारखा बघत होतो. (त्याच्या दृष्टीने माझ्यात फारसा ‘दम’ नसावा, कारण डिप्लोमा संपल्या नंतरचा ‘प्लान’ माझ्याकडे नव्हता.)

स्वानंद चे लग्न झाले. त्याबरोबेरच्या माझ्या दोन मोहिमा अयशस्वी झाल्या. माझे त्याच्याशी थोडेफार खटके उडायला लागले. alpine style ला मी काही आता नवा नव्हतो. त्याच्या स्लाईड शो मधील व्यवस्थित झाकलेल्या गोष्टी दिसल्या आणि मला फसल्या सारखे वाटले. advance course चे ट्रेनिंग याने थेलू शिखरावर केले होते. एक आठवड्याने परत चढले तर काय अवघड? त्यात याने course मधील काही जेवण पण दगडाखाली दडपून ठेवले होते आणि course ही याच शिखरावर झाला होता . खात्रीशील विजय मिळणार होता! सामान्य माणसाला हे कळलेच नसते. गाजा वाजाचा मला त्रास होऊ लागला.

मध्ये स्वानंद पुण्यात आला, तेव्हा भेटायला गेलो. “जर्मनीच्या कंपनीत ट्रेनिंग घ्यायला जात आहे. आजच ‘वान हुसेन’ मध्ये खरेदीला गेलो होतो. तीन महिन्यांनी भेटू.” एम. जी . रोड वरील दुकानात पाय ठेवायची माझी लायकी नव्हती, त्यामुळे मी एकदम प्रभावित. मला एक सावध करण्यासाठी एक सल्ला , “गिर्यारोहणात आयुष्य ओवाळून टाकू नकोस. आयुष्याच प्लानिंग जास्त महत्वाचे.”

स्वानंदशी त्यानंतर फार संबंध राहिला नाही. कागद बनविण्यासाठी यंत्र बनविणाऱ्या कंपनीत तो सेल्स हेड होता. घरी बहुदा गाडी वगैरे अली असावी.(कंपनीची) स्वानंद नी पुण्यात अपार्टमेंट घेतलेला होता. थोरला भाऊ व त्याचे कुटुंब आणि आई याच घरात राहायचे. अर्थातच, अशा ठिकाणी अपार्टमेंट घेणे मला ऐपती पलीकडे होते.

माझे लग्न झाले आणि गिर्यारोहण काहीसे बंद पडले. मला काही कारणांनी नोकरी बदलावी लागली. अजून वाटते की या निर्णयात स्वानंदच्या थोडा तरी हातभार असावा. माझे मित्र मंडळी ही विविध ठिकाणी पसरली. एकदा सगळे पुण्यात असताना आम्ही भेटायचे ठरवले. हॉटेल मध्ये चहाचे प्याले रिचवीत आम्ही गप्पा मारत होतो. स्वानंदला मी नोकरी बदलल्याचे जरा जास्त आश्चर्य वाटले. “तू कधी आय. टी. मध्ये जाशील हे वाटले नव्हते.” मी त्याला काही मोहिमांबद्दल सांगितले. गिर्यारोहणात फारसा रस राहिला नसावा, हे मी जाणले आणि विषय बदलला. तो इम्पोर्ट करून फिल्टर्स भारतात विकतो हे कळले. परिस्थिती बेताची वाटली.

एकूण एका गोष्टीचे समाधान वाटल्या वाचून राहवले नाही की, मी आयुष्यात फारसे प्लानिंग न करता बऱ्यापैकी “श्रीमंतीत” होतो. स्वानंदच्या अश्चार्यामागे हेच कारण असावे. त्यानंतर मी कधीच संबंध ठेवायचा प्रयत्न केला नाही. मधेच कधीतरी कळले कि त्याचा मोठा भाऊ आणि वहिनी दिवंगत झाले. ऐकून फार वाईट वाटले कारण ते एकत्र कुटुंब मी जवळून पहिले होते.

काही वर्षांपूर्वी, एका अफवेत गिर्यारोहण करताना माझ्या मृत्यूची वार्ता पसरली आणि स्वानंदला ती समजली. मी सुखरूप परतल्यावर तो घरी भेटायला आला. त्यांनी माझा गिर्यारोहण मास्तर असल्यामुळे ताबा घेतला आणि संपूर्ण गोष्ट ऐकून घेतली. त्यानंतर काही प्रश्न विचारले आणि म्हणाला, “acclimatization” नीट नाही केले म्हणून दोन जीव गेले.” मी वाद घालायाच्या मनस्थितीत नव्हतो. परिस्थिती नीट माहित नसताना काही निवृत्त गिर्यारोहकांनी आमच्या मोहिमेबद्दल वेगळे विचार मांडले होते. जुना मास्तर म्हणून स्वानंद काही बोलत होता आणि मी काहीही ऐकण्याच्या मनस्थितीत नव्हतो. या माणसानी काय केले असते हेच मनात घोळत होते.

जाताना बायकोला उद्देशून म्हणाला, “अजून ह्यांनी गिर्यारोहण सोडावे, असे मला वाटत नाही.”
मी माझा निर्णय घेतलेला होता , गिर्यारोहणाला पूर्णविराम. आता फक्त मेरेथोन.
एक हितचिंतक म्हणून, मी मेरेथोन झाली, की मी स्वानंद ला कळवीत असे.
एकदा असाच त्याचा फोन आला. “एक प्रोजेक्ट आहे. भेटायला ये.”

मला स्वतःच्या घरी बोलावले नव्हते.. एका घराच्या पार्किंग मध्ये यांनी ऑफिस उघडले होते. नंतर १:३० तास मला कागद बनवायच्या प्रोसेस मधे पाणी कसे वाचवता येऊ शकते, यासाठी एका फिल्टर चे रेखाटन दाखवले. एका संशोधकासारखा तो पटवण्याचा प्रयत्न करत होता. मला त्यात चुका दिसत होत्या आणि त्या मी दाखवण्याचा प्रयत्न करत होतो, पण ऐकण्याच्या मनस्थितीत नव्हता. मार्केटिंग मधील पटवा पटवी चुकीच्या माणसासमोर.

आज पर्यंत मी या व्यक्तीचे सर्व ऐकत आलो होतो. प्रोजेक्ट चुकीचा होता पण दिसत होते की याचा स्वतःवर विश्वास आहे. “ मला ६ लाखाचे भांडवल लागणार आहे. त्यामुळे मी मित्रांना विचारात आहे. १७% व्याज मी दिले तरी घ्यायचे हं .” स्वानंदनी सिगारेट सोडली होती. बी. पी. मुळे.

मला एक आयुष्यात पूर्णपणे फसलेला माणूस दिसत होता. माझ्या चेहेर्यावर त्याला दिसले असावे. “आज मी ५५ वर्षाचा आहे. जर प्रोजेक्ट फसले तर नोकरी करून ४ वर्षात सगळ्यांचे पैसे परत. सर्व पैसे एकाच व्यक्तीकडून घेतले तर हिंडावे लागणार नाही. प्रोजेक्ट वर फोकस करता येईल.”
माझ्या माहितीनुसार स्वानंद नी पी .एफ. आधीच रिकामे केले होते.
मला दिसत होती याची सौभाग्यवती आणि मुले. काही दिवसांनी इकडून तिकडून मित्रांनी सांगितले कि याची परिस्थिती वाईट आहे. माझ्यासारखाच इतरांना गाठून परिवाराला न कळू देता .......

मला दिसत होता पूर्वीचा स्वाभिमानी स्वानंद. अल्पाईन मोहिमा आखणारा. आवाक्याबाहेरची ध्येय गाठायची इच्छा बाळगणारा. कायम प्रगतीकडे लक्ष ठेवणारा. लोकांना बोलून गुंग करणारा.
माझ्या पेक्षा अतिशय निराळा.

खूप लवकर प्रगती करणारे मित्र बघितले, की वाटते सावध करावे आणि दुसरी बाजू पण सांगावी. पण अनुभव हेच सांगतो ..असे लोक माझे सांगून थोडेच ऐकणार आहेत. माझी शेवटची मोहीम आणि त्यात दगावलेले माझे मित्र आठवतात.

बर्नऔट चा वेग प्रगती एवढ्याच तीव्र गतीने होतो . या सगळ्या 'प्लानिंग' मध्ये आयुष्य मजेत जगायचे राहून जाते. हे सर्व केस पिकल्यावर जाणवते.

Where the voice is NOT heard- pictures

MOUNT KEDARNATTH

Kedar Dome and Kedarnath Peaks

The Australian team attempting East ridge

Learning to handle failure 

The Godfather- Pinnacle of Khada Parsi or Wanar Lingi

MOUNT MATRI

Morning after The bivouac

The hanging glacier and gyani ridge

On face right of Gyani ridge

Crossing the bergschrund

Birds eye view of the glacier

The sky burned red at 18500ft

Fixing the last rope on Matri (19000ft+)

A FEW ADVANCE MOVES

Telbaila North

The Godfather allows the climb

Mt GANGOTRI 3/ RUDUGAIRA

Approaching Gangotri-3

G-3 Summit in clouds

Base camp Kitchen- G3

Sorting rations

Approaching G3

Making Place for the tent- Camp 1- G3

Humans live here too

Milind brewing Tea

We climb the icefall, Unroped

The maze of crevasses gets denser

And we camp on a groaning ice block

Mist bars our way

And it starts snowing.. Our footsteps covered

Find our way back we must!

Climbing Mt Rudugaira

A view from the summit

Milind waving the tricolor

G-3

Gangotri 1 behind

And we get back to base

Gather the litter of all past expeditions

Mt THELU ALPINE STYLE- 2 Man

Khada Pathar- Base for Kedar Dome

Summit Ridge and cornice

Twins and Chaturbhuj

Mt Sudershan

MERU- THE CENTER OF THE UNIVERSE

Liaison for Meru Sharks Fin

Practice for Mt Kamet (We camped with hammocks on this face)

Approach to Niti

Approaching Vasundhara Tal- The base camp

Camp 1 to Camp 2 route

Camp3 and the Kamet East face

Approaching Camp 4- Kamet

Camp4

Traversing the rock band to Camp 5

Approaching Camp 5

Approaching Camp6- Meades col

Vasundhara Tal

 Satopanth- The path to truth

Vasuki Parvat

Route on Mt Satopanth- Alpine style

 The Forty's affair- Return to Thelu
Pratik still alive

Bhojbasa

Summit camp in just 3 days from Gangotri

No Ropes And we go on

Return is a race against whiteout

Back to base

Ganesha? Mt Shivling

And a mitten is dropped.

Good old Matri and the twins

Mt TINCHEN KHANG

At Yuksom NW Sikkim

Tshokha Monastrey

Dzongri

and its ghost stories

Tinchenkhang shows up

Tinchenkhang

Her Majesty, Mt Kanchenjunga

Shantanu

Anju

Sada

Mangesh

Mingma

L.O. Rinzing

Ang Dorjee

Daman -The Cook

Rock slab to Advance base camp

ABC

TInchenkhang and the genndarme

Our spirits-Higher than clouds

ABC and the route to  summit camp

Towards the crevasse zone

Huge sera`cs

And we find a bridge to cross

Mangesh and Mingma

Kanchenjunga wears a veil

Pace gets slower with steeper slopes

And still more hurdles to tiptoe across

This is what I had been missing

Camp1- I do not like this place

The summit attempt is in progress

I do not like this lip we camped on.

Mt Makalu and Lhotse on right. What a treat. 

3 peaks above 8000mt

The Raven shows off

We wait till the 3PM call

And we hear the blow

.

Two ravens..We lost two

A struggle to find the lost person

The brush tames the horse.